GMG Việt nam - Gioitiengviet.vn

TỪ TRÁI NGHĨA CHỮ D

******

Da diết - hững hờ

Da diết: hết sức sâu nặng và day dứt trong lòng (nhớ quê da diết).

Hững hờ: cũng thường nói “hờ hững”, lạnh nhạt, thiếu sự gần gũi, thân tình (hờ hững với bạn bè).

Dã tâm - lương thiện

Dã tâm: lòng dạ độc ác, hiểm độc, muốn hại người (dã tâm đen tối).

Lương thiện: tốt lành, không vi phạm chuẩn mực đạo đức (sống lương thiện).

Dã sử - chính sử

Dã sử: loại sử truyền miệng phản ánh quan niệm và thái độ của dân gian đối với sự kiện và nhân vật lịch sử (tiểu thuyết d sử và chính sử luôn tồn tại song song).

Chính sử: sử do nhà nước phong kiến tổ chức biên soạn và thông qua trước khi công bố.

Dài - ngắn

Dài: có hai đầu xa nhau (về không gian hoặc thời gian) (cảm giác dài hoặc ngắn của thời gian phụ thuộc vào tâm trạng).

Ngắn: có hai đầu gần nhau (về không gian hoặc thời gian).

Dài dòng - ngắn gọn

Dài dòng: nói hoặc viết nhiều lời một cách rườm rà, vô ích.

Ngắn gọn: vừa đủ ý, không dài dòng hoặc nhiều lời (viết văn kỵ nhất là dài dòng, cần nhất là sự ngắn gọn, sâu sắc).

Dại - khôn

Dại: non yếu, chưa trưởng thành, khờ khạo, không biết suy tính, không lường hết cái hại, cái dở (dại khôn ở đời là vô cùng lắm).

Khôn: có cách xử lý, ứng xử khéo léo, tránh được những bất lợi không cần thiết.

Dàn hòa - căng thẳng

Dàn hòa: dàn xếp để không xảy ra sự xích mích, cãi vã (dàn hòa mãi không xong).

Căng thẳng: mâu thuẫn gay cấn, có nguy cơ xung đột.

Dàn trải - cô đọng

Dàn trải: tản mạn, th a thớt thiếu tập trung (bài viết quá dàn trải).

Cô đọng: ngắn gọn nhưng bao hàm nhiều ý súc tích (lời thơ cô đọng)

Dãn nở - co lại

Dãn nở: tăng thể tích của một vật khi nhiệt độ tăng lên (hiện tượng dãn nở).

Co lại: rút lại, thu nhỏ phạm vi (co lại sau một thời gian sử dụng).

Dang dở - hoàn chỉnh

Dang dở: cũng thường nói “dở dang”, chưa xong, không trọn vẹn

Hoàn chỉnh: đầy đủ, trọn vẹn (hệ thống bộ máy hoàn chỉnh).

Danh - lợi

Danh: tên, gắn liền với cương vị, chức vụ (vòng danh lợi luôn rất nghiệt ng).

Lợi: của cải, bổng lộc, lợi ích cá nhân.

Dày - mỏng

Dày: có khoảng cách lớn giữa hai mặt đối nhau (ơn nặng nghĩa dày).

Mỏng: có khoảng cách nhỏ giữa hai mặt đối nhau (mỏng mày hay hạt).

Dày - thưa

Dày: có mật độ lớn, nhiều yếu tố, đơn vị chen sát nhau trong một phạm vi nhất định (mưa càng ngày càng dày hạt).

Thưa: có số lượng (người hoặc vật) ít và cách nhau xa hơn bình thường trên một phạm vi (cấy thưa thừa thóc).

Dằn dỗi - bằng lòng

Dằn dỗi: tỏ ý bực bội, hờn giận, có cử chỉ lời nói nặng nề khó chịu

(dằn dỗi bỏ đi).

Bằng lòng: cho là được, là ổn, đồng ý chấp nhận (bằng lòng với hiện tại).

Dằng dai - kết thúc

Dằng dai: kéo dài mi, nhùng nhằng không hết (nói dằng dai mi).

Kết thúc: chấm dứt, đã hoàn thành (kết thúc câu chuyện).

Dấm dẳn - dịu dàng

Dấm dẳn: buông ra tiếng một, tỏ vẻ khó chịu, không bằng lòng (trả lời dấm dẳn)

Dịu dàng: nhẹ nhàng, gây cảm giác dễ chịu (ăn nói dịu dàng).

Dân dã - quan cách

Dân dã: giản dị, mộc mạc, chất phác kiểu dân quê (lối sống dân dã).

Quan cách: kiểu cách, bộ dạng oai phong hàng quan lại (lối sống quan cách).

Dần dà - khẩn trương

Dần dà: từ từ, tiến triển chậm chạp từng bước một (dần dà ngày một ngày hai).

Khẩn trương: cấp bách, cần giải quyết ngay (nhiệm vụ khẩn trương).

Dẫn điện - cách điện

Dẫn điện: để cho dòng điện chạy qua (dây dẫn điện).

Cách điện: không cho dòng điện chạy qua (chất cách điện).

Dấn thân - tránh né

Dấn thân: dồn sức vào công việc, bất chấp khó khăn nguy hiểm (dấn thân vào vòng nguy hiểm).

Tránh né: cũng thường nói “né tránh”, tìm cách tránh khéo để không liên quan gì tới công việc đó (cố tránh né công việc nặng nhọc này).

Dâng lên - hạ xuống

Dâng lên: (mực nước) tăng, nâng lên cao (nước dâng lên ngay mặt đê)

Hạ xuống: (mực nước) giảm, xuống thấp (nước thủy triều đã hạ xuống chân cầu rồi).

Dập dềnh - lặng yên

Dập dềnh: đang đẩy lên xuống, nhịp nhàng trên mặt nước (chiếc phao dập dềnh).

Lặng yên: (cũng nói “yên lặng”), yên và không có động tĩnh gì (mặt nước lặng yên).

Dây dưa - dứt khoát

Dây dưa: nhì nhằng, kéo dài không chịu giải quyết dứt điểm (cứ dây dưa mãi không xong).

Dứt khoát: rõ ràng, quyết không nhập nhằng, lôi thôi

Dậy - ngủ

Dậy: chuyển từ trạng thái ngủ sang trạng thái thức (thức dậy hay là ngủ tiếp đây?).

Ngủ: ưở trạng thái tạm dừng hoạt động, th gin các hoạt động thần kinh, hô hấp tuần hoàn cơ thể được nghỉ ngơi.

Dè bỉu - tôn trọng

Dè bỉu: chê bai, khinh thường người khác bằng lời nói thiếu thiện chí (đừng dè bỉu bạn bè).

Tôn trọng: coi trọng và quý mến (tôn trọng thầy cô giáo).

Dễ - khó

Dễ: nhẹ nhàng, đơn giản, không phải vất vả khó khăn khi làm việc, khi giải quyết (dễ làm khó bỏ).

Khó: rắc rối, phức tạp, phải vất vả mới giải quyết được.

Dềnh dàng - khẩn trương

Dềnh dàng: rề rà, kéo dài làm mất thời gian không cần thiết (khẩn trương lên, sao cứ dềnh dàng mãi thế).

Khẩn trương: cấp bách, cần giải quyết ngay, gấp gáp, tranh thủ mọi thời gian.

Dọc - ngang

Dọc: theo chiều dài, hướng từ trên xuống dưới hay ngược lại hoặc song song với chiều dài của sự vật.

Ngang: theo chiều song song với mặt đất hoặc theo chiều rộng của sự vật (sợi dọc xanh xen với sợi ngang đỏ).

Dỗ dành - đe nẹt

Dỗ dành: dỗ cho vừa lòng mà nghe theo, dùng lời nói ngon ngọt để dỗ dành

Đe nẹt: dọa sẽ trừng phạt làm cho sợ (cần phải đe nẹt từ việc làm nhỏ).

Dồi dào - khan hiếm

Dồi dào: rất nhiều, d thừa so với nhu cầu (hàng hóa dồi dào).

Khan hiếm: ít có trên thị trường (mọi thứ đều khan hiếm).

Dối - thật

Dối: nói sai sự thật, không công nhận thực tế nhằm che đậy một điều gì đó.

Thật: đúng với cái đã có, đã xảy ra (thật thà cũng thể lái trâu).

Dồn dập - đứt quãng

Dồn dập: liên tiếp, với nhịp độ khẩn trương trong một thời gian ngắn (công việc dồn dập).

Đứt quãng: (cũng nói “ngắt quãng”), không liên tục, cứ từng đợt, từng phần cách nhau xuất hiện (sự việc luôn bị đứt quãng rất khó tìm hiểu).

Dông dài - nghiêm túc

Dông dài: lông bông, lêu lổng để thời gian vô ích quá nhiều (ăn chơi dông dài).

Nghiêm túc: có ý thức đúng và yêu cầu khắt khe trong cuộc sống (cách ứng xử rất nghiêm túc).

Dốt nát - thông thái

Dốt nát: rất ngu dốt, không hiểu biết tý gì (con người dốt nát).

Thông thái: có kiến thức và hiểu biết sâu rộng (đâu óc thông thái).

Dơ bẩn - sạch sẽ

Dơ bẩn: còn nói “nhơ bẩn”,bẩn thỉu, xấu xa đến mức thậm tệ (con người nhơ bẩn).

Sạch sẽ: không bị hoen ố (một bản lý lịch sạch sẽ).

Dở - hay

Dở: không ra gì, không mang lại lợi ích gì, không có tác dụng gì (đừng quan tâm quá đến chuyện khen chê, hay dở).

Hay: có tác dụng gây cảm hứng, thích thú, có ích, có tác dụng.

Dở - xong

Dở: chưa xong, chưa hoàn thành, mới được nửa chừng, chưa dứt, chưa hết, chưa có kết quả.

Xong: kết thúc, hoàn thành, đã có kết quả (đi cũng dở, ở cũng xong).

Dung tha - bắt nhốt

Dung tha: tha cho, không trừng phạt, không trị tội

Bắt nhốt: bắt và nhốt lại để trừng phạt, trị tội (phải bắt nhốt ngay lập tức).

Dùng dằng - dứt hẳn

Dùng dằng: nấn ná, kéo dài thời gian (dùng dằng nửaưở nửa đi)

Dứt hẳn: dứt khoát, không dây d a, nhùng nhằng (dứt hẳn tình cảm bịn rịn).

Dũng cảm - nhát sợ

Dũng cảm: gan dạ, không sợ gian khổ nguy hiểm (chiến đấu dũng cảm).

Nhát sợ: yếu bóng vía, thường sợ hi một cách thái quá (luôn nhát sợ khi phảiưở một mình).

Dụng võ - dụng văn

Dụng võ: dùng sức mạnh để giải quyết một việc gì (nó vẫn than thở là không có đất dụng võ).

Dụng văn: dùng cách thuyết phục thương thảo, hòa giải để giải quyết một việc gì (dụng văn không dụng võ trong lúc này).

Duyên - nợ

Duyên: sự may mắn, hòa hợp do trời định trước (duyên trời đã a tới).

Nợ: cái vướng víu, đeo đuổi quấy nhiễu mình suốt đời như là bị trời hành.

Dư thừa - thiếu hụt

Dư thừa: có số lượng nhiều hơn mức cần tới

Thiếu hụt: thiếu một phần, chưa trọn đủ (ngân sách đang thiếu hụt).

Dữ dằn - hiền hậu

Dữ dằn: có dáng vẻ rất dữ, rất đáng sợ (bộ điệu dữ dằn).

Hiền hậu: hiền lành và trung hậu, không bao giờ nghĩ về chuyện hại người.

Dự bị - chính thức

Dự bị:  ở thế dự phòng, thử thách, theo dõi (người đảng viên dự bị)

Chính thức: đúng thể thức được pháp luật hoặc tổ chức quy định (đại biểu chính thức).

Dựa dẫm - tự mình

Dựa dẫm: nương tựa, phụ thuộc vào người khác (không biết dựa dẫm vào đâu).

Tự mình: tự sức của mình mà làm lấy, không nhờ vả ai khác (tự mình gây dựng nên cả).

Dừng lại - tiến lên

Dừng lại: thôi, không tiếp tục, ngừng (câu chuyện nên dừng lại).

Tiến lên: diễn biến tiếp tục, thường là có ý phát triển, tốt hơn (tiếp tục động viên nhau tiến lên để hoàn thành nhiệm vụ).

Dửng dưng - nhiệt tình

Dửng dưng: thờ ơ, không có cảm xúc gì trước một sự việc nào đó (dửng dưng với thời cuộc).

Nhiệt tình: sôi nổi, sốt sắng hăng hái (giúp nhau một cách rất nhiệt tình).

Dưới - trên

Dưới:  ở vị trí thấp hơn các vị trí đem so sánh

Trên: ở vị trí cao hơn các vị trí đem so sánh.

Dương - âm

Dương: một trong hai nguyên lý cơ bản của trời đất, đó tạo ra muôn vật (dương gian).

Âm: một trong hai nguyên lý cơ bản của trời đất, từ đó tạo ra muôn vật (âm phủ).

Dương lịch - âm lịch

Dương lịch: hệ lịch lấy cơ sở là năm xuân phân, được dùng thống nhất trên toàn thế giới (tính theo dương lịch).

âm lịch: lịch tính thời gian theo chu kỳ của mặt trăng quay quanh trái đất (ngày rằm tức là ngày 15 âm lịch).

Dứt điểm - dây dưa

Dứt điểm: làm gọn, xong hẳn trong thời gian nhất định  .

Dây dưa: kéo dài, lằng nhằng, không chịu giải quyết cho xong

Dứt khoát - nhập nhằng

Dứt khoát: rõ rành, kiên quyết không nhùng nhằng (hứa thì dứt khoát phải làm).

Nhập nhằng: mập mờ, xóa nhòa ranh giới giữa cái này với cái nọ để hòng gian lận trót lọt (sổ sách nhập nhằng rất khó hiểu).